Nu de zomer is aangebroken staan de kranten er vol mee: pas op voor de zonkracht vandaag! Via apps op je telefoon word je van uur tot uur gewaarschuwd voor hoge UV straling. Dat is natuurlijk een goede zaak, maar wat is die UV straling nu precies? En waar komt het vandaan?
De zon is de bron
De zon is in feite 1 grote nucleaire reactor. Door middel van kernfusie zet de zon per seconde 700 miljoen ton waterstof om in helium. Hierdoor wordt de zon ontzettend heet. Door de thermische beweging van deeltjes in de zon wordt elektromagnetische straling gegenereerd. Een deel van deze straling voelen we op aarde als warmte (infrarood). Een ander deel van deze energie zien we als licht (zichtbaar licht).
Maar er zijn ook delen die wij als mens niet kunnen waarnemen. We noemen dit deel van het elektromagnetische spectrum ultraviolette straling, of UV straling. UV straling delen we op in 3 stukken: UVA, UVB en UVC. Van deze delen heeft UVC de kleinste golflengte. Dit betekent ook dat UVC de hoogste energie heeft. Namelijk, hoe kleiner de golflengte hoe hoger de stralingsenergie. Alleen röntgenstraling en gammastraling hebben nog kleinere golflengtes.
UV straling en de huid
Langdurige blootstelling aan zonlicht veroorzaakt zonschade. Hierdoor ontstaan vroegtijdig rimpels en de huid wordt in toenemende mate fragiel. Ook al zijn we het wetenschapelijk eens dat UV straling de meeste zonschade toebrengt, het is niet bekend welk deel (UVA/UVB/UVC) de meeste schade aanricht. Om UVC straling hoeven we ons niet druk te maken. Dit deel van de elektromagnetische straling wordt namelijk geabsorbeerd door de ozonlaag en atmosfeer van de aarde. Overigens kan de huid wél worden blootgesteld aan UVC tijdens lassen of zonnebanken. Bedenk daarbij dat UVC is aangewezen door de WHO als meest schadelijk onderdeel van het UV spectrum! Recent onderzoek toont aan de UV straling niet alleen leidt tot huidkanker. Ook de structurele integriteit van de huid wordt aangetast. Dit kan leiden tot infecties en andere ziekten.
Aan de andere kant induceert UVB straling de aanmaak van vitamine D3 en melanine. De laatste zorgt voor een bruine kleur die de huid een zonbescherming van factor 3/4 oplevert. Het is dus belangrijk om aan de ene kant de huid te beschermen tegen de schadelijke effecten van UV straling (smeren, weren en kleren) en tegelijk de bruikbare werking van UV straling te benutten.
UV straling is dynamisch
De omstandigheden zijn van invloed op de hoeveelheid UV straling die de huid te verwerken krijgt. Werk je bijvoorbeeld in de tropen? Dan is de hoeveelheid aanwezige UV straling hoger. De zon staat rondom de evenaar namelijk dichter bij de aarde. De hoeveelheid UV straling dat door de atmosfeer wordt geabsorbeerd is daardoor minder. Werk je op hoogte, zoals in de bergen? Op hoogte is de atmosfeer dunner waardoor minder UV straling wordt geabsorbeerd. Dit is ongeveer 12% minder per 1000 meter hoogte! Kortom, de omstandigheden waarin je werkt zijn van invloed op de hoeveelheid UV straling die je ontvangt. Het volgende lijstje bevat factoren die van invloed kunnen zijn op UV stralingsniveaus:
Stand van de zon: Hoe hoger de zon staat aan de hemel, hoe hoger het UV stralingsniveau.
Breedtegraad: Hoe dichter bij de evenaar, hoe hoger het UV stralingsniveau.
Bewolking: UV stralingsniveaus zijn het hoogst onder een heldere hemel. Maar zelfs onder een bewolkte hemel kunnen UV stralingsniveaus hoog zijn.
Hoogte: Op hoogte is de atmosfeer dunner waardoor minder UV straling wordt geabsorbeerd.
Ozon: Ozon absorbeert een deel van de UV straling dat anders het aardoppervlak zou bereiken.
Grondreflectie: UV straling wordt gereflecteerd of verstrooid afhankelijk van het type oppervlak (sneeuw, water, zand, etc.).